روزنامه همشهری نوشت: طبق قانون مصوب سال ۱۳۸۳مسئولیت پسماندهای ویژه با تولیدکننده آن است. هر تولیدکننده پسماند شیمیایی یا پزشکی باید آن را بی‌خطر، حمل و دفع کند. بیمارستان‌ها این نوع پسماند را تولید می‌کنند و مسئولیت آن با وزارت بهداشت است، اما به‌دلیل اینکه مراکز درمانی امکانات لازم را ندارند شهرداری تهران به عنوان پیمانکار، این کار را انجام می‌دهد. سازمان پسماند در این زمینه ۴۸۰۰قرارداد با مراکز درمانی شهر تهران بسته است.
برای حمل پسماند عفونی ضوابط اجرایی حاکم است و بخشی از آن، مراکز تولیدکننده را موظف به بی‌خطرسازی می‌کند. معاون خدمات شهری و واحد خودرویی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران درگفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «در سال‌های قبل سازمان پسماند از سازمان محیط‌زیست در این‌باره استعلام کرده است و پاسخ محیط‌زیست این بوده که پسماندهای دریافت شده از مراکز درمانی کماکان بی‌خطر محسوب نمی‌شوند. به همین دلیل سازمان مدیریت پسماند باز هم این پسماندها را بدون مخلوط شدن با پسماند عادی شهری، دفن می‌کند.»
محمدرضا افخم می‌افزاید: «همه مراکز درمانی بزرگ و بیمارستان‌ها اتاق پسماند و دستگاه بی‌خطرساز دارند، اما بعضی از بیمارستان‌ها به دلایل مختلف مانند اینکه حجم پسماند بیشتر از ظرفیت دستگاه‌های آنهاست، همه پسماند را بی‌خطر نمی‌کنند. این کار موجب مکاتبه و ارسال اخطار به بیمارستان می‌شود، اما سازمان پسماند اینجا با موضوع دیگری روبه‌روست. اینکه پسماند بیمارستانی نباید در یک‌جا باقی بماند و انباشته شود. اگر چند روز بگذرد حجم این پسماند به حدی می‌رسد که ممکن است آن را به اتاق دیگری انتقال دهند یا در محوطه روباز دپو کنند که ضرر بیشتری دارد. به‌همین دلیل سازمان در همه موارد پسماند را دریافت و حمل می‌کند.» سازمان پسماند تلاش می‌کند پسماند بیمارستان به‌هیچ‌وجه با پسماند عادی مخلوط نشود. زباله‌های شهری در ایستگاه‌های میانی MRF که در بعضی مناطق قرار دارند یا در آرادکوه تفکیک می‌شوند که بخشی از این کار را کارگران انجام می‌دهند. قسمتی از این پسماند تبدیل به کود کمپوست می‌شود و بقیه در زباله‌سوز ۲۰۰تنی سوزانده می‌شود.
کیسه‌های زردرنگ
در تهران زباله‌سوزی که تمام پسماند بیمارستانی را از بین ببرد نداریم؛ برای همین پسماندها در لندفیل بهداشتی (مخزن درون زمین) دفن می‌شود. پسماند عفونی با کیسه‌های زردرنگ و برچسب مشخصات محل تولید، حمل می‌شود. زباله‌های غیرعفونی و عادی مراکز درمانی در کیسه‌های سیاهرنگ حمل می‌شود، اما سازمان پسماند این بخش را هم با کامیون‌های جداگانه جابه‌جا و در لندفیل جداگانه دفن می‌کند زیرا ممکن است ناخواسته با پسماند عفونی و خطرناک مخلوط شده باشد. این زباله‌ها مانند زباله‌های عادی شهری که از مخازن ۱۱۰۰لیتری خیابان‌ها جمع شده، پردازش نمی‌شود. اگر در خط پردازش زباله‌های خانگی، آثار پسماند خطرناک بیمارستانی پیدا شود، خط متوقف می‌شود. ناظر خط، آن بخش از زباله را به بخش بیمارستانی انتقال می‌دهد تا دفن شود و بعد دوباره خط به راه می‌افتد.
زباله شیمیایی بیمارستان‌ها مانند باقیمانده داروها نیز توسط شرکت‌های جداگانه که با بیمارستان‌ها قرارداد دارند، انتقال پیدا می‌کند. این شرکت‌ها دستگاه زباله‌سوز مخصوص بیمارستانی دارند و طبق درخواست بیمارستان، مواد شیمیایی را به‌صورت ماهانه حمل و امحا می‌کنند. ناظر پسماند با گشت‌زدن، خبررسانی شهرداری‌های نواحی و پیام‌های ۱۳۷زباله‌های خطرناک درون مخزن‌ها را شناسایی می‌کند. شهروندان وقتی در مخزن کوچه‌ها زباله بیمارستانی ببیند به ۱۳۷پیام می‌دهند. ناظر پسماند، اطراف را بررسی می‌کند تا محل تولید زباله خطرناک مانند مطب و آزمایشگاهی را که با شهرداری قرارداد ندارد، پیدا کند تا طبق روال کاری حمل شود. شهرداری تهران در سازمان نظام پزشکی کشور، میز خدمت مستقر کرده است تا پزشکانی که قصد تمدید یا گرفتن پروانه دارند حتما قرارداد حمل پسماند ببندند زیرا جزو الزامات فعالیت درمانی آنهاست. در این زمینه با دانشگاه‌های پزشکی سه‌گانه پایتخت هم هماهنگی لازم ایجاد شده است. برخی از پزشکان هم زباله مطب خود را در ظروف خاص به اتاق پسماند بیمارستان‌ها انتقال می‌دهند.
نیازمند زباله‌سوز بزرگ بیمارستانی هستیم
نایب‌رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: «بیمارستان‌ها با شهرداری در زمینه حمل و دفع پسماند عفونی و خطرناک همکاری می‌کنند، اما این فرایند به شکلی که باید و شاید و به نحو کامل نیست. نظارت بر عملکرد بیمارستان‌ها بر عهده وزارت بهداشت است و نظارت عالیه بر کل فرایند را سازمان محیط‌زیست برعهده دارد.» مهدی بابایی می‌افزاید: «در عمل همه کارهای مربوط به جمع‌آوری و دفع این نوع پسماند را سازمان مدیریت پسماند شهر تهران انجام می‌دهد. هدف اصلی این است که پسماند بیمارستانی در زباله‌سوزها سوزانده و کاملا امحا شود. الان بخش محدودی روانه زباله‌سوز شده و بقیه دفن می‌شود. این روند باید اصلاح شود. به همین دلیل طرح‌هایی برای ایجاد زباله‌سوز بیمارستانی بزرگ در مجموعه آرادکوه پیشنهاد شده که لازم است پیگیری و اجرا شود.» در این‌باره با سازمان مدیریت پسماند تماس گرفتیم. حبیب پوش‌پارس، معاون برنامه‌ریزی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در پاسخ به سؤال همشهری اظهار می‌کند:« اسناد مناقصه برای ساخت زباله‌سوز ۲۰۰تنی مخصوص پسماند بیمارستانی آماده شده است و در روزهای آینده برای انتشار آگهی مناقصه و انتخاب سرمایه‌گذار اقدام خواهد شد.»
پسماند بیمارستانی باید سوزانده شود
ابوعلی گلزاری، متخصص مدیریت پسماند در این رابطه به خبرنگار همشهری گفت: یکی از خطرناک‌ترین و مغفول‌مانده‌ترین نوع پسماندها، پسماند بیمارستانی است زیرا درصورت کم‌توجهی می‌تواند به راحتی باعث ایجاد و انتشار بیماری شود. در این زمینه اطلاعات تقریبی وجود دارد. می‌دانیم که هر تخت بیمارستانی روزانه بین یک تا ۳کیلوگرم پسماند ایجاد می‌کند و حدود یک تا ۲درصد پسماندهای شهری را این نوع پسماند تشکیل می‌دهد. از طرف دیگر همه پسماند تولید شده در یک مجموعه درمانی از نوع پسماند ویژه نیست و حدود ۷۰تا ۹۰درصد زباله‌های مراکز درمانی در گروه پسماندهای عادی مانند کاغذ و باقیمانده غذا و ... قرار می‌گیرد. آنچه باید مورد نظارت قرار گیرد، بافت و اندام انسانی مانند خون یا مایعات ناشی از درمان، اشیای نوک‌تیز مانند سوزن و تیغ، داروهای منقضی شده یا مصرف نشده، وسایل یک‌بار مصرف مانند سرنگ، سرم و همینطور مواد شیمیایی از فلزات سنگین تا مواد رادیو اکتیو هستند.
او افزود: در قانون آمده است که تولیدکننده پسماند خاص باید آن را امحا کند. به این معنی که مجموعه‌های تحت نظر وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، نفت، بهداشت و ... مجری مدیریت پسماندهای خود هستند. سازمان محیط‌زیست هم کار نظارت و ارزیابی را برعهده دارد. روال کنونی در شهرهای ما این است که بیمارستان‌ها پسماند عفونی را به مدت ۴۵دقیقه در اتوکلاو با حرارت ۱۳۵درجه سانتی‌گراد قرار می‌دهند و بعد این پسماند را که اصطلاحا «بی‌خطر» شده است، به شهرداری تحویل می‌دهند. روش دقیق انجام کار باید به این شکل باشد که وزن پسماند تولید شده در بیمارستان و وزن موادی که وارد اتوکلاو می‌شود اندازه‌گیری شود. دمای اتوکلاو و مدت حرارت‌دهی کاملا تحت نظارت باشد و دستگاه اتوکلاو هم به‌صورت دوره‌ای کالیبره و بازدید شود تا عملکرد و میزان حرارت آن واقعی باشد. وقتی بخش زیادی از دستگاه‌های بیمارستان‌ها در معرض فرسودگی هستند و مدیران این مجموعه‌ها نگرانی‌هایی مانند قطعی برق داشته باشند، چطور می‌شود بر کار دستگاه‌های اتوکلاو نظارت کرد؟
گلزاری تصریح کرد: از طرف دیگر اتوکلاو یکی از روش‌های مدیریت پسماند بیمارستانی است، اما روش غالب که در دنیا رواج دارد زباله‌سوزها هستند. حرارت این زباله‌سوزها به ۱۲۰۰درجه سانتی‌گراد می‌رسد و تمام خطرهای احتمالی ناشی از پسماند ویژه و عفونی را از بین می‌برد و دود و گازهای خارج شده از آن هم با فیلتر یا روش‌های دیگر تصفیه می‌شود. اتوکلاو تنها یکی از روش‌های کم‌خطرسازی است و راه‌حل کاملی برای رفع خطر پسماند به شمار نمی‌آید. زمانی که بیماری کرونا جهان را تحت‌تأثیر قرار داده و احتمال انتشار بیماری از طریق پسماند ویژه بیمارستانی زیاد شده بود، برخی کشورها، از کوره‌های مخصوص کارخانه سیمان برای سوزاندن این پسماند استفاده می‌کردند که دمای آن به ۱۸۰۰درجه سانتی‌گراد می‌رسید.
نظر شما